Prostat bir salgı bezidir ve hemen mesane’nin (idrar kesesi) altındadır. İdrar, idrar kanalının içinden geçerek akar ve penis’ten atılır. İdrar kanalı ise penis’e prostat’ın içinden geçerek ulaşır. Kısaca prostat bezi idrar kanalını bir yüzük gibi sarmaktadır.İşte bu nedenle prostat büyüdüğü zaman bu yolun tıkanmasına yol açmakta ve kişide şikayetler başlamaktadır.

Prostatın vücuttaki görevi, meniyi oluşturan sıvının bir kısmını oluşturmak ve spermlerin beslenmesine yardımcı olmaktır.

Kaç çeşit prostat ameliyatı vardır?

• Transüretral prostat rezeksiyonu (TURP, kapalı prostat ameliyatı)

• Mesane boynu insizyonu (Transüretral prostat insizyonu)

• Açık prostat operasyonu

Transüretral prostat rezeksiyonu (TUR-P, kapalı prostat ameliyatı)

Bu yöntem en yaygın uygulanan prostat operasyonudur, prostat büyümesi cerrahi tedavisinin yaklaşık % 95’i bu yöntemle yapılmaktadır. Etkili bir yöntemdir. Anestezi uygulandıktan sonra ( bölgesel veya genel) ince bir teleskop yardımı ile Ürolog penisten girerek büyümüş prostat dokusunu elektrik akımı kullanarak ufak parçalar halinde keser ve dışarı alır. Bu operasyon penis içindeki idrar kanalından girilerek yapıldığından herhangi bir kesi veya yara yoktur. Operasyon yaklaşık 45-60 dakika sürer.

Mesane boynu insizyonu (Transüretral prostat insizyonu)

Prostat çok fazla büyümediği, fakat daralma ve tıkanıklık yaptığı zaman kullanılan bir yöntemdir. Mesane boynundan prostata bir kesi yapılır. Doku çıkarmaya gerek yoktur. TUR-P kadar etkilidir, yan etkileri çok daha azdır. Bununla beraber sadece ufak prostatlara uygulanabilecek bir yöntemdir.

Açık prostat operasyonu:

Eğer prostat TUR-P yapılamayacak kadar büyükse (60-80 gr dan fazla) karnın aşağısından bir açık kesi yapılarak çıkarılır. Bu, diğer yöntemlere göre daha büyük bir operasyondur, hastanede kalış ve iyileşme süresi daha uzundur.Prostatın büyümüş olan kısmı çıkarılıyor, ve kapsülü içeride bırakılıyor.

Holmium lazer ile prostat operasyonu:

Bu yöntem de TUR-P’a (kapalı prostat operasyonuna) benzemektedir. Aradaki fark, dokuları kesmek için elektrik enerjisi yerine holmium lazer enerjisi kullanılmasıdır. Yine penisten girilerek büyümüş doku lazerle kesilmekte ve dışarı alınmaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalar bu yöntemin TUR-P ya da açık ameliyat kadar etkili olduğunu göstermiştir. TUR-P’a veya açık operasyona göre avantajları şunlardır:

• Kanama riskinin olmaması,

• Kısa yatış süresi (Holmium 1 gün, TUR-P 2-3 gün, açık prostat 5-7 gün)

• Sondanın kalma süresinin kısa oluşu ( Holmium 1 gün, TUR-P 2-3 gün, Açık prostat 7 gün)

• Aktif hayatı dönüşün daha kısa oluşu ( Holmium 2-3 gün, TUR-P 3-4 hafta, Açık prostat 3-4 hafta)

• Holmium lazer ile prostat operasyonuna eklenen bir cihaz sayesinde (morselatör = doku parçalayıcı) artık prostat ne kadar büyük olursa olsun açık ameliyata gerek kalmadan kapalı olarak ameliyat edilebilmektedir. Böylece kişi çok daha konforlu bir prostat operasyonu geçirebilir ve çok daha kısa sürede normal hayatına dönebilir.

Prostat ameliyatı sonrası görülen cinsel problemler nelerdir?

Prostatın büyüyen kısmının çıkarılması genellikle erkeğin seks hayatını kötü etkilemez. Eğer operasyon öncesi sertleşme güçlüğü yoksa operasyon sonrası bunun olma ihtimali çok düşüktür.
Retrograd ejakülasyon (kuru boşalma) sık görülür.Prostat operasyonlarından sonra genellikle ortaya çıkan bir durumdur. Kişinin orgazm olması (zevk alma) etkilenmez, ancak kişi boşaldığı zaman meni dışarıya atılma yerine mesaneye geri kaçmaktadır. Bunun nedeni prostat operasyonlarında meninin mesaneye geri kaçmasını engelleyen mekanizmanın bozulmasıdır. Bu durumun kişiye hiç bir zararı yoktur, meni ilk idrarla atılmaktadır. Genellikle orgazm hissinde bir değişiklik olmaz.
Sertleşme güçlüğü prostat operasyonları sonrası düşüktür, ancak operasyonun çeşidine göre farklı oranlarda görülebilir. En çok açık prostat operasyonu sonrası görülebilir (% 5-7), TUR sonrası daha düşüktür, Holmium Lazerle yapılan ameliyatlardan sonra neredeyse hiç görülmez. Operasyon öncesi bu olasıkları Üroloji uzmanı ile görüşünüz. Bir çok hasta için yaşı gereği bu faktör önemli olamayabilir, ancak aktif bir seks hayatınız var ise bu konuyu doktorunuzla görüşünüz.

Prostat ilaçları cinselliği nasıl etkiler?

Prostat hastalıklarında uygulanan tedavi seçenekleri de cinsel sorunlara yol açabilir. İyi huylu prostat büyümesinde genelde ilaç ve ameliyat seçenekleriyle tedavi mümkündür. Alfa bloker ilaçlar hastalarda retrograt ejakülasyon yani mesaneye doğru geri boşalmaya neden olabilir. Bu sorun özellikle çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerde problem teşkil eder. Sperm penisten dışarı akmak yerine mesaneye aktığından kısırlık oluşabilir. 5-alfa redüktaz engelleyici ilaçlar ise sertleşme bozukluğu yaratır, cinsel isteği azalır ve meni hacmini küçültür. Lazerlerle uygulanan veya açık yapılan prostat ameliyatlarında da bu gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Antibiyotiklerle tedavi edilen prostatın bakteriyel iltihaplanması genellikle cinsel bir yan etkiye neden olmaz. Ancak prostatın kronik iltihaplanmaları ve kronik pelvik ağrı sendromu denilen sorun için etkili genel bir tedavi seçeneği bulunmamaktadır. Bu nedenle doktorlar değişik belirtiler için farklı ilaçlar kullanabilirler. Eğer iyi huylu prostat büyümesinde kullanılan alfa bloker ilaçlar kullanılırsa o zaman yukarıda da açıklanan cinsel yan etkiler meydana gelebilir. Prostat kanserinde sık uygulanan ve prostatın çevre dokularıyla birlikte alındığı “radikal prostatektomi” ameliyatı yada radyoterapi, kriyoterapi gibi yöntemlerde prostatın yanında bulunan sinirler ve damarlar zarar görebilir. Bu da sertleşme sorununa neden olur. Prostat kanserinde kanserin kendisi de sertleşmeyi sağlayan ve prostata yapışık seyreden sinirleri harap edebilir. Bunlarla birlikte prostat kanserinde uygulana hormon tedavisi yada testislerin cerrahi olarak çıkarıldığı “orşidektomi” ameliyatı da cinsel istek kaybına yol açabilir. Hormon tedavisi sinirleri harap etmemesine rağmen vücuttaki testosteronu tamamen ortadan kaldırdığı için kişiyi, cinsel aktivite için isteksiz hale getirir.

Ürolog. Op.Dr.Cenap Hatipoğlu